Pojęcie nerwicy nie funkcjonuje w obecnej klasyfikacji chorób i zaburzeń psychicznych, przyjęło się jednak potocznie określać w ten sposób różnego rodzaju zaburzenia lękowe.
Opisywane problemy psychiczne dotyczą występowania nadmiernego lub nieadekwatnego do sytuacji lęku. Pojawiają niezależnie od wieku, wykształcenia, czy statusu społecznego.
Często pierwszy epizod w postaci ataku paniki, czy zaburzeń somatycznych pojawia się w reakcji na określone sytuacje stresowe, które mogą wystąpić już w dzieciństwie. Zdarza się, że przez wiele lat są niewłaściwie diagnozowane i leczone stricte jako zaburzenia somatyczne.
Oprócz farmakoterapii bardzo istotne jest, aby równolegle skorzystać z pomocy psychologicznej, której jedną z form jest psychoterapia psychodynamiczna.
W tej orientacji terapeutycznej chodzi przede wszystkim o zwiększenie samoświadomości i rozumienia własnych mechanizmów obronnych, do których należą między innymi objawy lękowe.
Pacjenci, którzy zgłaszają się pierwszy raz na terapię intensywnie koncentrują swoją uwagę właśnie na objawach: bólu brzucha, kołataniu serca, trudnościach z oddychaniem.
Właściwie przestają myśleć o innych obszarach swojego życia, gdyż objawy lękowe dezorganizują im codzienne funkcjonowanie. Silny lęk pojawia się przed pracą, po pracy, przed jakimś spotkaniem, wyjściem z domu, wyjazdem i z czasem już nie wiadomo, czego właściwie się boimy. Wspólnie z terapeutą próbujemy zidentyfikować źródła lęku, sytuacje i myśli, które go wywołują. Zastanawiamy się nad historią naszych doświadczeń, w momencie których takie „lękowe” przekonania mogły powstać. Szukamy sytuacji z przeszłości, w których zaczęliśmy reagować właśnie w taki sposób. To często może być choroba, utrata kogoś bliskiego, długotrwały stres w pracy, w życiu osobistym, czy nagła zmiana sytuacji życiowej. Zachęcamy do odreagowania ( opowiedzenia i przeżycia ) emocji z tym związanych.
Następnie określamy inne, bardziej konstruktywne sposoby reagowania na powyższe sytuacje. W dużej mierze sprowadza się to do umiejętności rozpoznawania i wyrażania własnych uczuć, myśli i przekonań. Terapia stwarza bezpieczne, pozbawione osądu warunki do ćwiczenia tych umiejętności.
Często objawy lękowe stanowią echo wypieranych, trudnych doświadczeń z dzieciństwa, są formą „ pamięci”, tego o czym chcemy zapomnieć. W dzieciństwie miały miejsce doświadczenia, które budziły w nas paniczny lęk, zapominamy o nich, a obecnie nagle pojawia się taki sam lęk, tylko w sytuacjach do niego nieadekwatnych. Praca z terapeutą polega na odtworzeniu tych doświadczeń z przeszłości i zrozumieniu tego procesu.
Zdarza się, że objawy pełnią ważną, „potrzebną” rolę w systemie rodzinnym. Występujące u dziecka, mogą na tyle koncentrować skonfliktowanych rodziców, że chronią rodzinę przed rozpadem. Mogą pomóc parze przetrwać kryzys związany z odejściem dzieci z domu, który wywołuje pustkę, a objawy jednego z małżonków pozwalają jej nie przeżywać i dają poczucie pozornej bliskości. W terapii ważne jest, aby odkryć taką „korzyść” z posiadania objawów i szukać innych, bardziej konstruktywnych sposobów zaspokajania swoich potrzeb.
Terapia zaburzeń lękowych w podejściu psychodynamicznym trwa co najmniej kilka miesięcy. Kończymy ją w momencie, gdy Pacjent czuje, że odzyskał kontrolę nad swoim życiem, radzi sobie z lękiem i stresem, rozumie jego przyczyny i wybiera najlepsze dla siebie sposoby reakcji.
Justyna Glińska